شوالیه جرایم اینترنتی

پلیس امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات کشور که به اختصار به پلیس فتا شناخته می‌شود از سال ۱۳۸۹ به عنوان یک مرجع رسمی جهت پیگیری جرایم فضای مجازی و جرایم کامپیوتری تشکیل شد. با گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات و افزایش تعداد کاربران فضای مجازی در سال‌های اخیر به میزان جرائم سایبری که در فضای مجازی رخ می‌دهد اضافه شد.

پلیس فضای مجازی در جهت تامین امنیت فضای مجازی و صیانت از حریم خصوصی و آزادی‌های مشروع افراد و همچنین تامین آسودگی خاطر شهروندان در خصوص استفاده از فعالیت‌های اقتصادی اجتماعی و فرهنگی در فضای مجازی تشکیل شد.

همانطور که اشاره کردیم پلیس فضای مجازی یا همان پلیس فتا جرایم مختلف فضای مجازی و اینترنتی را مورد پیگیری قرار می‌دهد که از جمله این جرائم می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

جرایمی از جمله دسترسی غیر مجاز، برداشت اینترنتی غیرمجاز از حساب شخصی افراد، شنود غیرمجاز، جعل رایانه‌ای، اخلال در داده‌ها و سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی، هتک حیثیت و نشر اکاذیب، سرقت و کلاهبرداری، جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی، استفاده از پهنای باند بین المللی به صورت غیرمجاز، تولید و آموزش بدافزارها از جمله موضوعاتی است که پلیس فتا پیگیری کرده و جرم انگاری می‌نماید. بیشترین تخلفات مربوط به فضای سایبری در خصوص جرائم مالی در فضای مجازی رخ می‌دهد.

پلیس فتا با شناسایی متهمان و دستگیری آن‌ها و پس از طی مراحل مختلف مربوط به تحقیقات لازم متهمان را به نهاد دادسراهای عمومی تحویل می‌دهد.

ارائه ادله دیجیتال به عنوان دلیل در محاکم شناخته می‌شوند.

امکان طرح شکایت در پلیس فتا

با گسترش میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی در سال‌های گذشته به منظور نظارت و پیگیری جرائم اینترنتی شکل گرفته و برخورد با این دسته از جرائم نهادی به منظور تعقیب و رسیدگی به این دسته از جرائم در دنیای اینترنتی و دیجیتال از جمله سرقت اطلاعات شخصی تجارت غیرقانونی تعرض به حریم خصوصی اشخاص مختلف و سایر

جرائمی از این دست شکل گرفت؛ پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات که به اختصار به عنوان پلیس فتا شناخته می‌شود وظیفه نظارت و پیگیری این جرائم اینترنتی را دارد.

در خصوص پیشگیری و برخورد با جرائم رایانه‌ای در فضای مجازی در سال ۱۳۹۳ قانون جرائم رایانه‌ای تصویب شد تا شکایات مردم در خصوص جرائم مربوط به این حوزه از طریق این قانون رسیدگی شود.

مواردی همچون: شنود غیرمجاز، جاسوسی رایانه‌ای، جعل رایانه‌ای، تخریب و اخلال در داده‌های سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی، جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی نشر اکاذیب و غیره در این قانون جرم انگاری شده و برای آن‌ها مجازات تعیین شده است.

جهت پیگیری جرائمی که در فضای مجازی صورت گرفته است مرجع رسیدگی و ثبت شکایت پلیس فتا می‌باشد و برای طرح شکایت باید اقدامات لازم را انجام داد.

روش‌های برقراری ارتباط و ثبت شکایت در پلیس فتا

راحت‌ترین و سریع‌ترین روش برقراری ارتباط با پلیس فتا بدون مراجعه از طریق وب سایت این سامانه می‌باشد؛ در خصوص ثبت شکایت به صورت اینترنتی در پلیس فتا استفاده از سامانه مرکز فوریت‌های سایبری پلیس فتا به عنوان مسیر ثبت شکایت می‌باشد، همه می‌توانند در این سامانه گزارش‌های مربوط به تخلفات و جرایم سایبری را در پلیس فتای مرکزی به ثبت رسانده و تخلفاتی از قبیل کلاهبرداری‌های اینترنتی فروشگاه‌های اینترنتی که تخلف کرده‌اند، مزاحمت در فضای مجازی و غیره را گزارش دهند.

برای ورود به سایت پلیس فتا باید به سایت مرکز فوریت‌های سایبری پلیس فتا به نشانی cyberpolice.gov.ir مراجعه کرده و پس از طی کردن مراحل مختلف روند ثبت نام از گزینه‌های مختلف مربوط به موضوع شکایت خود استفاده کنید.

این گزینه‌های سایت مرکز فوریت‌های سایبری پلیس فتا آنلاین و چت، ارتباط آفلاین، گزارش تخلف وب سایت، گزارش تخلف شبکه اجتماعی، گزارش تخلف نرم‌افزار و بازی، گزارش تخلف پیامک و پست الکترونیک می‌باشد.

در سایت اینترنتی پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات آیکون ارتباطات مردمی وجود داشته که می‌توان از این قسمت با وارد کردن مشخصات نشانی و شماره تلفن و ثبت موضوع شکایت رسیدگی به موضوع شکایت را از پلیس فتا در کمترین زمان ممکن درخواست کرد.

همچنین نشانی مراکز پلیس فتا یا دادسراهای پلیس رایانه‌ای در همین سایت درج شده است.

یکی دیگر از سریع‌ترین روش‌ها در خصوص ثبت شکایت در پلیس فتا تماس با شماره تلفن ۰۹۶۳۸۰ می‌باشد که در هر ساعت از شبانه روز برقراری ارتباط با این شماره و اعلام گزارش جرایم سایبری از جمله کلاهبرداری اینترنتی، انتشار محتوای مجرمانه، اعلام مزاحمت‌ها و هک امکان‌پذیر است.

پلیس فتا در خصوص شکایات مطروحه اقدامات لازم برای تکمیل تحقیقات را انجام داده و در صورت مشخص نبودن متهم یا متهمین یا عدم معرفی شخص به خصوصی توسط شاکی به عنوان متهم و مظنون اقدام به یافتن این افراد نموده و نتایج حاصله را به نهادهای دادگستری از جمله دادسرای جرائم رایانه‌ای ارائه می‌دهد.

همچنین ممکن است به درخواست دادسرای جرائم رایانه‌ای بخشی از اقدامات مربوط به تحقیقات و یا تکمیل پروسه‌ تحقیقات پلیس فتا ملزم به انجام تحقیق و بررسی ادله‌ یافته شده شود.

دادسرای جرائم رایانه‌ای

دیگر راه‌های ثبت شکایت در پلیس فتا مراجعه افراد به دادسرای جرائم رایانه‌ای و یا ارتباط آنلاین با وکیل می‌باشد. وظیفه این دادسرا پیگیری برای حل پرونده‌های قضایی در خصوص تخلفات و شکایات اینترنتی است.

جهت مراجعه به دادسرای جرایم رایانه‌ای باید ابتدا در دفاتر قضایی تشکیل پرونده داده و سپس شکایت را ثبت نمایید و تا زمان دریافت پیامک منتظر بمانید.

زمانی که پیامک دریافت شد مراجعه به دادسرای جرایم اینترنتی به صورت تخصصی شکایت شما پیگیری می‌شود در خصوص پرونده‌هایی که از اهمیت و حساسیت بالایی برخوردار باشند ممکن است به پلیس فتای مرکزی ارجاع داده شوید.

روند پیگیری شکایات در خصوص پرونده‌های مطرح شده در پلیس فتا به طوری است که گاهی فرد شاکی از فرد متهم شناخت داشته و پرونده یک شاکی و متهم مشخصی دارد که در این خصوص قاضی پرونده احضاریه برای شاکی و متهم فرستاده و هر دو طرف را در خصوص جریان پرونده آگاه می‌سازد.

حالت دیگری که امکان‌پذیر است در خصوص پرونده‌های مطروحه در پلیس فتا ممکن است شخص شاکی مجرم مورد نظر را نشناسد و در این حالت باید پلیس فتا اقدام به انجام تحقیقات لازم در خصوص شناخت مجرم یا مجرمان انجام دهد.

پس از مراجعه به دادسرای جرایم رایانه‌ای و ارائه شکواییه و مدارک لازم در آن خصوص و همچنین پرداخت هزینه دادرسی مطابق دستور معاونت دادسرای جرایم رایانه‌ای پلیس فتا در خصوص دلایل و تحقیقات لازم از شاکی اقدامات لازم را انجام خواهد داد.

رئیس پلیس فتا هر پرونده را با توجه به موضوع آن پرونده به دایره دارای صلاحیت آن موضوع ارجاع می‌دهد به طور مثال اگر پرونده اخلاقی باشد در دایره اخلاقی و پرونده‌های مربوط به کلاهبرداری اینترنتی در فضای مجازی به دایره اقتصادی و پولشویی ارجاع داده می‌شوند.

افسر تحقیق پرونده با توجه به مستندات ارائه شده تمامی سایت شبکه‌های مجازی مانند تلگرام اینستاگرام موبایل و سیستم‌های رایانه‌ای را به طور کامل بررسی کرده و تحقیقات لازم را به دادسرا اعلام می‌کند.

پس از ارجاع نتایج تحقیقات توسط پلیس فتا به دادسرا دادسرا به یکی از شعب دادیاری یا بازپرسی فرستاده می‌شود.

همچنین در این مرحله با مراجعه به بخش رایانه دادسرای جرایم رایانه‌ای می‌توان اطلاعات مخصوص پرونده و شعبه ارجاع داده شده را به دست آورد همچنین برای بیان توضیحات و ارائه مستندات به بازپرس یا دادیار آن شعبه مراجعه کرد.

پس از انجام وظایف توسط پلیس فتا و دادسرای جرایم رایانه‌ای و اتمام تحقیقات اولیه پرونده به دستور رئیس شعبه پس از استعلامات لازم برای مراحل بعد آماده می‌شود.

در صورت تشخیص رئیس شعبه به حضور متهم در دادرسی ابتدا مراتب به متهم جهت حضور ابلاغ می‌شود و در صورت استنکاف متهم از حضور جلب متهم صادر می‌شود.

دادرس رسیدگی کننده می‌تواند قرارهایی از نوع قرار وجه التزام یا قبول قول شرف، کفالت یا وثیقه یا بازداشت موقت را بنا به نوع پرونده و مستندات آن صادر نماید.

در صورتی که دلایل و مستندات ارائه شده و شواهد مبنی بر مجرمیت کافی باشد قرار مجرمیت صادر شده و در صورت تایید آن کیفرخواست صادر خواهد شد با صدور قرار کیفرخواست پرونده نزد دادستان ارجاع شده تا نظر ایشان نیز اعلام شود.

پس از این مرحله پرونده به دادگاه صالح ارسال شده و بعد از ارجاع پرونده به دادگاه دادگاه وارد ماهیت دعوا شده و اگر جرم برای دادگاه محرز باشد حکم محکومیت توسط دادگاه صادر می‌شود.

هزینه طرح شکایت در پلیس فتا

به جهت گسترش نیازهای افراد و آحاد جامعه از استفاده از اینترنت و فضای مجازی و افزایش جرائم اینترنتی معمولاً هزینه‌های پایینی در خصوص طرح شکایت در پلیس فتا تعیین شده است تا افراد مختلف جامعه و قشرهای مختلف اقتصادی بتوانند از این امکانات و حمایت‌ها برخوردار شوند.

لازم به ذکر است در پایان روند شکایت امکان دریافت هزینه‌های پرداختی در خصوص شکایت به عنوان خسارت‌ از فرد متهم وجود دارد.

بازه زمانی روند رسیدگی در پلیس فتا

در خصوص رسیدگی به پرونده‌های مختلف در پلیس فتا معمولا مدت زمان طی شدن این پروسه به نوع پرونده و همچنین مدارک ارائه شده و مستندات موجود بستگی داشته و می‌تواند به نسبت موضوعات مختلف زمان متغیری را طی نماید.

البته تلاش‌ها در این راستا در این جهت است که با صرف کمترین زمان و کمترین هزینه ممکن امکان طرح شکایت و طرح دعوا در خصوص جرایم فضای مجازی و اینترنتی برای همگان فراهم باشد و رسیدگی‌ها در اسرع وقت با دعوت از طرفین پرونده صورت گیرد.

حوزه صلاحیت پلیس فتا

پلیس فتا به جرایم مختلف اینترنتی که در بستر فضای مجازی روی می‌دهد رسیدگی می‌کند که از جمله جرائم حوزه صلاحیت آن می‌توان به دسترسی غیر مجاز به اطلاعات رایانه‌ای نشر اکاذیب و هتک حیثیت افراد، انتشار تصاویر، ویدیو، صدا، رمز و پسورد و اطلاعات خصوصی افراد در فضای مجازی، برداشت نمودن وجه به صورت اینترنتی و به صورت غیر مجاز از حساب خصوصی افراد اشاره کرد.

به دلیل ماهیت دیجیتال این جرائم بر طبق قانون پلیس فتا صلاحیت رسیدگی به کلیه جرایم واقع شده در این حوزه و در بستر فضای مجازی در بخش‌های مختلف سیاسی اجتماعی اقتصادی و امنیتی و غیره را دارا می‌باشد.

بالاترین آمار جرایم فضای مجازی در خصوص جرائم مالی در فضای مجازی شناخته شده است و دستبرد سایبری به حساب‌های بانکی افراد مختلف به عنوان متعددترین جرم تکرار شده در فضای مجازی شناخته می‌شود.

سارقان اینترنتی با استفاده از روش‌های مختلف رمزهای اینترنتی حساب‌های افراد را به دست آورده و نسبت به سرقت و برداشت موجودی آن‌ها اقدام لازم را می‌نمایند همچنین برداشت از حساب‌های مختلف با استفاده از کارتخوان‌ها و دریافت رمز چهار رقمی کارت‌های بانکی امکان‌پذیر است.

راه دیگر دسترسی به حساب افراد مختلف و برداشت از کارت‌ها و حساب‌های بانکی افراد ایجاد صفحه جعلی در فضای مجازی می‌باشد که جایگزین سایت‌های رسمی بانک‌ها و نهادهای مختلف نمایش داده شده و باعث می‌شود افراد اطلاعات بانکی و از جمله رمز خود را در آن صفحه وارد کرده و سارقی می‌توانند به سرعت از حساب آن‌ها برداشت نمایند.